ردپای کربن :کاهش خروج کربن می تواند برای سلامت شما مفید باشد(1)

ردپای کربن شما مقیاسی است که نشانگر تاثیر فعالیت های شما برتولید مقدار اکسید CO2 است که ازطریق مصرف سوخت های فسیلی ایجاد می شود . به صورت وزن CO2 تولیدی وبا واحد تن بیان می شود.

کارشناسان جهان ، حد هدف زا سالانه 2تن به ازای هرفرد تعیین کرده اند. درحال حاضر متوسط جهانی 4تن به ازای هر فرد است که البته درکشورهای مختلف دامنه تفاوت وسیعی دارد.به صورت تقریبی متوسط ملی برای آمریکا 20،بریتانیا9،چین3 وهندوستان 2/1 می باشد .برآورد می شود که فعالیت های فردی 45% ردپای کربن شما را تشکیل می دهند. مابقی سهم مربوط به تولید کربن سیستمک است که به خدمات قابل ارئه به شما ارتباط پیدا می کند. درحالی که برای رسیدن به هدف توافق شده، نیاز به اقداماتی هم درسطح سیستمی وهم درسطح فردی است،ولی افراد اقدامات بسیار زیادی می توانند درکاهش ردپای سلامت کربن خود انجام دهند. همانگونه که درزیر آمده اقداماتی که برای کاهش تولید کربن انجام می شوند برای سلامت مفید خواهند بود.

اقدامات پیشنهادی برای کاهش تولید گاز دی اکسید کربن دررابطه با حمل ونقل ،غذا،مصرف انرژی درخانه ،مصرف آب ومدیریت مواد زاید وپسماندها درزیر آورده شده است.

1- حمل ونقل

منافع برای سلامتی.افرایش فعالیت جسمانی منجر به کاهش چاقی ،بیماریهای قلبی (شامل کاهش فشار خون)،دیابت ،پوکی استخوان وسرطان می شود. کاهش آلودگی هوا می تواند به کاهش بیماری های تنفسی شامل آسم وبیماریهای انسدادی مزمن ریوی شود.کاهش سروصدا باعث حفاظت دربرابر ازدست دادن شنوایی وکاهش استرس درجامعه خواهد شد.

منافع زیست محیطی.تغییرات درانتخاب ها وفن آوری ها می تواند سهم عمده حمل ونقل درتولید گاز CO2 درسطح جهان،آلودگی هوا به علت ذرات معلق کوچک ،سروصدا وجراحات را کاهش دهد.

اقدامات شامل موارد زیر است:

از یکی از راه های زیر برای رفتن به سرکار یا محل تحصیل خود استفاده کنید.دوچرخه سواری ،پیاده روی ،استفاده مشترک از ماشین ها وحمل ونقل عمومی .به طور متوسط به ازای هریک لیتر سوخت مصرفی درموتور خودرو ،بیشتر از5/2 کیلوگرم گاز CO2 تولید می شود.

برای سفرهای کوتاه شهری ازماشین استفاده نکیند.زیرا مصرف سوخت وخروج گاز CO2  هنگام سردبودن موتور خودرو خیلی بیشتر است.پژوهش ها نشان می دهد که نصف سفره های درون شهری با خودرو برای مسافتی کمتر از3 کیلومتر انجام می شوند. فاصله ای که براحتی با پیاده روی ودوچرخه سواری می توان آن راطی نمود.

باسرعت حرکت نکنید.سرعت زیاد باعث مصرف بیشتر سوخت وخروج گاز CO2 می شود. رانندگی با سرعت بیش از 120 کیلومتر درساعت مصرف سوخت را درمقایسه با سرعت 80 کیلومتر درساعت تا 30درصد افزایش می دهد. دنده های بالاتر (4و5) دررابطه با مصرف سوخت اقتصادی تر هستند.

سفر باقطار. اگر فردی به تنهایی با ماشین حرکت کند، درهر کیلومتر سه برابر بیشتر از وقتی که این فرد با قطار سفر کند گاز CO2 تولید می شود.

به جای پرواز از گزینه های دیگر استفاده کنید، سفرهای هوایی یکی ازسریع ترین منابع رو به رشد تولید گاز CO2 درجهان است.

2-     غذا:

منافع سلامتی. انتخاب غذاهای بهتر می تواند مصرف چربی های اشباع شده ،قند ونمک زیاد را کاهش داده و بنابراین خطرچاقی ،بیمارهای قلبی،سکته، دیابت وسرطان های روده وپستان را کاهش می دهد.

 منافع زیست محیطی .تولید موادغذایی سهم عمده ای درتولید گاز CO2 درسطح جهان دارد. کاهش مصرف کلی محصولات حیوانی درسطح جهان(گوشت ومحصولات لبنی ) می تواند منجر به کاهش تولید گاز CO2 ومتان توسط حیوانات شود. استفاده ازمحصولات محلی می تواند مصرف سوخت های فسیلی به خاطر حمل ونقل مواد غذایی را کاهش دهد.

اقدامات شامل موارد زیر است:

کاهش مصرف محصولات حیوانی درکشورهای توسعه یافته. کشورهای صنعتی باید مصرف گوشت خود را ازحد 224 گرم برای هرفرد درروز کاهش دهند.مصرف 90گرم برای هرفرد درروز درکل جهان تاثیر چشمگیری بر سطح کربن تولیدی وسلامت خواهد داشت.افزایش مصرف گوشت درکشورهای کم درآمد باعث کاهش کوتاهی قد کودکان می شود.

ازغذاهای محلی ومواد غذایی تولید شده فصلی استفاده کنید. مواد غذایی تازه که درهرمنطقه به صورت فصلی تولید می شود نیاز به انرژی کمتری برای تولید دارند.حرکت آنها از مزرعه تا سرسفره خانوار به سوخت کمتری دارد.

سعی کنید مواد غذایی را هدرندهید. فقط هنگام نیاز آنها را بخرید ومصرف کنید.

مواد زائد آلی را بازیافت کنید.متان آزاده شده بوسیله مواد زائد قابل تجزیه زیستی (بیولوژیک) درمحل های دفن زباله عامل تولید 3 درصد ازگازهای گلخانه ای دراروپاست .ازطریق بازیافت مواد زائد آلی یا تبدیل آن به کمپوست ،اگر باغی یا باغچه ای دراختیار دارید،می توانید این مشکل را زامیان بردارید.

3-     مصرف انرژی

منافع سلامتی.دسترسی به انرژی پاک وقابل اعتماد نتایج ناخوشی وبیمار ناشی از آلودگی هوا داخل فضاهای بسته (عامل مرگ 6/1 میلیون نفر درسال)، آلودگی هوای فضای باز (عامل مرگ8/0 میلیون نفر ساکنین شهری درسال) ومخاطرات شغلی به ویژه درکشورهای کم درآمد را کاهش می دهد. درحال حاضر 4/2 میلیارد نفر وابسته به سوخت های فسیلی سنتی بوده و 6/1 میلیارد نفر از انرژی الکتریسیته برق محروم هستند.

اقدامات زیر را باتوجه به موقعیت جغرافیایی واجتماعی می توان انجام داد:

درجه حرارت را کم کنید. درزمستان کاهش درجه حرارت به اندازه 1 درجه سانتی گراد می تواند 10-5 درصد از قبض برق خانوار را کاهش داده وسالانه از تولید 300 کیلوگرم گاز CO2 به ازای هر خانوار جلوگیری کند.

درجه برودت هوا را کاهش دهید.سیستم های تهویه متبوع ازهدردهندگان واقعی انرژی هستند. یک اتاق معمولی دارای دستگاه تهویه 1000 وات سبب تولید 650 گرم CO2 درساعت می شود. استفاده ازپنکه می تواند یک جایگزین باشد.درغیر این صورت دراستفاده ازتهویه صرفه جویی کنید واز انواع مدلهای که انرژی کارآیی بیشتری دارند استفاده نمایید. درکشورهایی که گرمای آنها خشک است، کولرهای آبی موثر هستند ومیزان کمتری از انرژی را مصرف می کنند. دراتاق هایی که از آنها استفاده نمی شود. وسایل گرم کننده .برودتی را خاموش کنید. ترموستات را طوری تنظیم کنید که درشب وهنگامی که درخانه نیستید گرم شدن یا سرد شدن به حداقل برسد.با این کار به تنهایی می توانید مصرف انرژی می توانید مصرف انرژی را بین 7 تا 15 درصد کاهش دهد.

درساخت خانه ازعایق های مناسب استفاده کنید.عایق کاری یکی ازموثرترین راه های کاهش خروج CO2  وذخیره انرژِی دردراز مدت است.ازدست دادن گرما از طریق دیوارها ،سقف ها وکف عامل 50درصد ازکل حرارتی است که ازدست می رود. مخزن آب گرم،لوله های حرارت مرکزی ،پنجره ها ،کف اتاق ها وهمچنین شکاف دیوارها را عایق کاری کنید .پشت رادیاتورها را با فویل آلومینیومی بپوشانید. درآب وهوای استوایی (وهنگام موج های گرم) عایق خوب سبب می شود که گرما به منزل داخل نشود.

پنجره های یک جداره خود رابا پنجرهای دوجداره تعویض کنید. این اقدام نیاز به یک سرمایه گذاری ابتدایی دارد. اما می تواند انرژی ازدست رفته ازطریق پنجره ها رانصف کرده و دردراز مدت هزینه های صرف شده جبران می شود.

محل یخچال وفریزر خود راتغییر دهید.قرار دادن آن ها درکنار اجاق باعث مصرف انرژی بیشتری می شود.

یخ یخچال وفریزر های قدیمی را به صورت مرتب آب کنید.(برفک زدایی).حتی بهتر است آنها رابا مدل های جدیدتر ،که به صورت خودکار یخشان ذوب شده و دوبرابر مدل های قدیمی انرژی – کارایی دارند جایگزین نمایید.هنگام خرید وسایل جدید(نه تنها یخچال ها ،بلکه ماشین لباسشویی ،ماشین ظرفشویی وغیره) ازمدل هایی استفاده کنید که میزان انرژی – کارایی آنها بالا است.

درمورد تنظیمات یحچال خود دقت کنید. اگر یخچال را درسردترین وضعیت قرار دهید.نه تنها انرژی بیشتری مصرف می شود بلکه مواد غذایی ممکن است به علت یخ زدن حالت تازگی خود را ازدست بدهند.

غذاهای داغ یا گرم را دریخچال قرار ندهید. سرد کردن غذا قبل از قرار دادن آن دریخچال باعث صرفه جویی درانرژی می شود.

درجه حرارت آب گرم کن یا پکیج(شوفاژ) راکنترل کنید.ترموستات راطوری تنظیم کنید که درجه حرارت بیشتر از 60 درجه نشود.

چراغ ها را هنگامی که نیاز نیست خاموش کنید.خاموش کردن 5 لامپ درخانه می تواند ازتولید 400 کیلوگرم CO2  درسال جلوگیری کند.

ازلامپ های کم مصرف استفاده کنید.استفاده از یکی از این لامپ ها می تواند ازتولید 400 کیلوگرم CO2 درطول عمر لامپ جلوگیری کند.طول عمر این لامپ ها ده برابر لامپ های معمولی است.لامپ های کم مصرف گران تر از لامپ های معمولی هستند.اما با توجه به ویژگی آن ها وطول عمرشان با صرفه هستند.

وسایل برقی را درحالت آماده به کار((Stand by قرار ندهید. ازدکمه های روشن/ خاموش روی خود دستگاه استفاده کنید.تلویزیونی که برای مدت سه ساعت در روز روشن بوده ودر21 ساعت دیگر درحالت آماده به کار قرار داشته باشد.حدود 40 درصد ازکل انرژی مصرفی اش درحالت stand by مصرف می کند.(متوسط استفاده اروپایی ها ازتلویزیون3 ساعت درروز است.)

سیم شارژ تلفن همراه راهنگامی که ازآن استفاده نمی کنید ازبرق خارج کنید.این سیم حتی وقتی که به تلفن وصل نباشد همچنان برق می کشد.

تخمین زده می شود که 95 درصد ازانرژی با اتصال دائم سیم به برق هدر می رود.

ازسوخت های دیگر به جای سوخت های فسیلی استفاده کنید.فن آوری های زیست انرژی ،سوخت های پاک تر مانند گازمایع می تواند تاثیر مثبتی برکارایی انرژی وتولید گاز CO2 داشته باشد وخطرات مرتبط با آلودگی هوای اتاق را کاهش می دهد.(ادامه دربخش بعدی)

منبع:WHO

آیا می دانستید؟......... با اقدام دربرابر تغییرات آب وهوایی ازسلامت بشر محافطت می کنید.

چرا باید مراقب باشید ؟چه اقدامی می توانید انجام دهید ؟

پیام:تغییرات آب وهوایی سلامت وبقای بشررا تهدید می کند.

ازسلامت درمقابل تغییرات آب وهوایی محافظت کنید .هم اکنون اقدام کنید.

چراباید مراقب باشید؟

1-     درهرکجا که زندگی می کنید تغییرات آب وهوایی سلامت شما راتهدید  می کند.

هرکجا زندگی می کنید دری شهر بزرگ،یک شهر کوچک ساحلی ،یک روستا یا یک جزیره کوچک ،تغییرات آب وهوایی سلامت شما ورفاه شما را تهدید می کند.گرم شدن کره زمین دراثر تغییر آب وهوا بسیاری ارنیازمندی اصلی بشر برای سلامت یعنی آب ،هوا وغذا را دچار اختلالات شدید می کند.

2- تاثیر مخرب تغییرات آب وهوا برسلامت هم اکنون اتفاق افتاده است.حوادث وبیماری های مرتبط با آب وهوا عامل مرگ بیش از150000 نفر وازدست دادن 5/5 میلیون سال زندگی سالم درهرسال می شود.بلایای طبیعی مرتبط با آب وهوا منجر به مرگ بیش از 60000 نفر درسال عمدتا درکشورهای درحال توسعه می شود.حتی دراروپا ،تابستان گرم سال 2003 باعث افزایش مرگ 70000 نفر شد.

3- پیش بینی می شود که وضعیت بدتر شود. اگر روند فعلی گرم شدن زمین متوقف نشود ،افزایش دما وبالا آمدن سطح آب دریا وتغییرات جوی شدید (امواج گرم ،طوفان ها،سیلابها،خشک سالی ها،گرد وغبارها وغیره) می تواند منجر به کاهش شدید آب،غذا وسوخت ،ازدست رفتن خانه ها وزندگی ها،مهاجرت عمده ومرگ ورنج وعذاب شود.عوامل مرگ آور حساس به آب وهوا مانند مالاریا ،سوء تغذیه واسهال که هم اکنون عامل مرگ میلیون ها نفر درسال هستند به میزان جدی تری زندگی بشر راتهدید می کنند.

4- خطرات به صورت عادلانه توزیع نشده اند. منشاء اکثر گازهای گلخانه ای که درابتدا باعث تغییرات آب وهوایی شده اند،کشورهای ثروتمند صنعتی هستند ،اما خطرات سلامتی بیشتر متوجه کشورهایی است (وگروه هایی خاص درتمام کشورها) که کمتر درپیدایش مشکل سهیم بوده اند،کشورهای که سوء تغذیه درآن ها گسترش داشته ،سطح سواد پایین است وزیر ساخت های سلامت ضعیف می باشد .درسطح جهان ،افرادی بیشتر درمعرض خطرهستند که خیلی جوان ویا خیلی پیر بوده ،ازلحاظ اجتماعی گوشه گیر بوده وازلحاظ پزشکی سالم نمی باشد.

5- وضعیت می تواند به شکل فعلی نباشد. اقدام کنونی ما می تواند سلامت را در برابر تغییرات آب وهوایی حفظ کند. کارهای مختلفی است که هم اکنون می توانیم انجام دهیم تاخود ،خانواده واکثر گروهای آسیب پذیر را ازتهدیدات تغییر آب وهوا سلامت حفظ کنیم و کارهای زیادی است که همه ما می توانیم انجام دهیم تا از بلایای سلامت درآبنده پیشگیری کنیم.

6- درحقیقت،کاهش روند گرم شدن کره زمین می تواند برای سلامت ،محیط زیست واقتصاد خوب باشد.کاهش تولید گازCO2 وسایر گازهای گلخانه ای (که باعث گرم شدن زیمن می شوند) ازطریق انتخاب گزینه های بهتر حمل ونقل ،موادغذایی وانرژی می تواند منجر به فعالیت جسمانی بیشتر، چاقی کمتر،حوادث تافیکی کمتر،هوای پاک تر،بیماریهای تنفسی و آسماتیک کمتر،تغذیه بهتر،دیابت،بیماری های قلبی وسرطان کمتری شود.علاوه براین ازلحاظ مادی صرفه جویی بیشتری برای پوشش خدمات مراقبت بهداشتی مرتبط با بیماری های تنفسی(ناشی از آلودگی هوا) می شود.میزان این صرفه جویی معمولا از هزینه های مقابله باخروج گازهای مخاطره آمیز برابر بوده و یا حتی از آن هم بیشتر می باشد

برای  کمک به حل مشکل چه کار میتوانید انجام دهید.

7- یاد بگیرید،شریک شوید واقدام کنید. درمورد اثر تغییرات آب وهوایی برسلامت و راه های عملی حفظ سلامت درحال حاضر و درآینده آموخته های لازم رافرا گیرید .اطلاعات به دست آمده را به خانواده ،دوستان وهمکاران خود انتقال دهید .برای تعدیل تهدیدات سلامت وپیشگیری ازتغییرات درآینده اقدام کنید.

8-ازخود وخانواده خود محافظت کنید.اقدامات باید برتهدیدات سلامت مرتبط با تغییرات آب وهوایی درمنطقه متمرکز گردد.این اقدمات می تواند با توجه به محل سکونت شما متفاوت باشد .درمناطقی که مالاریا یک خطر مهم است،می توانید علائم بیماری رافرا بگیرید ،کمیته های مقابله با پشه مالاریا را تشکیل دهید،در مورد داروهای جدید فرا بگیرید وبه کودکان خود اقدامات حفاظتی را یاد دهید .درمناطقی که احتمال دارد امواج گرم وتغییرات جوی شدید پیش آید می توان با انجام اقداماتی از وجود تهویه مناسب درمنزل و این که امکانات سرمایشی وایجاد رطوبت لازم به خصوص برای افراد آسیب پذیر موجود است مطمئن شد.

9- برای اقدام لازم درسطح سیستم کار کنید.همه موسسات وسازمان ها،شهرداری ها و کشورهای می توانند با محور قرار دادن سلامت درمرکز برنامه ریزی ها، سیاست ها واقدامات مرتبط با تغییرات آب هوایی از آن حفاظت کنند. درمناطقی که امواج گرم یک تهدید است ،مقامات کشوری ومحلی می توانند خطر گرم شدن را خیلی زود اعلام کنند. درمناطقی که مالاریا جدیدا" در آنها شیوع پیدا کرده است ،نظام سلامت باید آگاهی ارائه دهندگان خدمات درمورد خطرات بالقوه را بالا برده ،سیستم های مراقبت و واکنش به بلایا را تقویت نموده و تامین امکانات مورد نیاز وذخیره آن ها را تضمین نماید.

10- شخصا" یک بررسی کربن" انجام دهید.

  شما می توانید با کم نمودن میزان تولید کربن ، زیان های آینده را کاهش دهید.(CO2  یکی از مهم ترین گازهای گلخانه ای است). می توانید کربنی را که ازطریق حمل ونقل ،سیستم های گرمایشی وسرمایشی ،روشنایی وسایر راه ها تولید می کنید را کاهش دهید. می توانید ازشمارش گرهای کربن برای محاسبه میزان کربنی که تولید می کنید استفاده نمایید، به این میزان " ردپای کربن " گویند.(برای اطلاعات بیشتر به direct gov.uk. http://actonco2 مراجعه کنید).میزان های بالای ردپای کربن سلامتی ومحیط زیان بار هستند.

11 – میزان " ردپای کربن " خود راکاهش دهید.پس از آنکه میزان ردپای کربن خود رامحاسبه نمودید یک برنامه اجرایی برای کاهش آن درموارد لازم آماده نمایید. اگر شما یک تولید کننده بالای کربن هستید ،راه های کم نمودن مصرف انرژِ را پیدا کنید(وسلامت خود را بهبود ببخشید) ازطریق دوچرخه سواری ،پیاده  روی ،ساتفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ،مدیریت بهتر پسماندها واستفاده از محصولات با اثرات کربن کمتر می توانید این مهم را انجام دهید. اگر شما یک تولید کننده کم کربن هستید می توانید درمورد چگونگی انتخاب گزینه های دیگری که "دوستدار کربن" هستند فرا بگیرید.

12- برای سیاست های سالم تر وعادلانه تر تغییرات آب وهوایی رایزنی کنید. درحالیکه فعالیت واقدام فردی موثر است ، برای آنکه میزان تولید کربن به اندازه ای کاهش پیدا کند که بتوان ازسلامت محافظت نمود. نیازمند تغییرات وسیعی سیستمی هستیم. با دیگران شریک شوید و میزان رپای کربن محل کار، جامعه ،شهر، کشور وتمام کره زمین را کاهش دهید.

منبع :سازمان جهانی بهداشت

عضو انجمن زیگما شناسی و وزارت سلامت کشور آمریکا گفت: تحقیقات نشان می‌دهد که 93درصد علت شیوع بیماری سرطان آلودگی محیط زیست، شامل اشعه‌ها با طول موج کوتاه، ویروس، باکتریها و مواد شیمیایی می‌باشد.

“ناصر پارسا” روز پنجشنبه در چهارمین همایش تازه‌های زیست شناسی که در سرسرای دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد برگزار شد، افزود: تنها هفت درصد علت بروز انواع بیماری سرطان درانسان ارثی است.

وی تاکید کرد: دود سیگار چهارهزار مواد شیمیایی دارد که تاکنون40 مورد سرطانی در آن شناسایی شده و افرادی که پنج تا 10سال سیگار کشیده‌اند30 درصد بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند.

این عضو انستیتو ملی علوم آمریکا خاطر نشان کرد: درطبیعت  100هزار مواد شیمیایی است که در آب، خاک و مواد غذایی که مصرف می‌شود وجود دارد و انسان را گریزی از این مواد نیست.

وی تصریح کرد: تا کنون  30هزار نوع از این مواد تجزیه و تحلیل شده که  280نوع آن سرطانزا می‌باشد و بدون شک از مجموع 70هزار نوع دیگر احتمالا 400مورد آن سرطانزا خواهد بود که تایید آن نیازمند زمان وانجام آزمایشات مختلف توسط دانشمندان است.

عضو آکادمی علوم نیویورک ادامه داد: ویروسهای متعددی دربدن انسان وجود دارد که  20مورد آن سرطانی و در مورد باکتریها یک نمونه آن اگر به موقع معالجه نشود، موجب بروز سرطان معده در افراد خواهد شد.

وی اضافه کرد: این موارد در همه کشورهای جهان که به نوعی با بیماریهای سرطانی درگیر هستند وجود دارد و در کشور آمریکا سال گذشته یک میلیون و  500هزار بیمار سرطانی جدید وجود داشته است.

پارسا، سالم‌سازی محیط زیست و کاهش آلودگی آن، برخورداری از تغذیه سالم و درمان به موقع بیماری سرطان را عامل موثری در پیشگیری از بیماریهای سرطانی عنوان کرد.

منبع:سایت پزشکان بدون مرز

شعارسال 2008سازمان جهانی بهداشت:

حفاظت ازسلامت در برابرتغییرات آب وهوایی

Protecting Health from Climate Change

پیام مدیر کل سازمان جهانی بهداشت

یکی ازبزرگترین چالشهای عصرحاضرتغییرات جوی وآب وهوایی است. تغییرات آب وهوایی می تواند تاثیرات منفی بربعضی ازتعیین کننده های اساسی سلامت یعنی غذا،هوا وآب داشته باشد. برای مقابله بااین چالش به حمایت کنندگانی درکل جهان نیازداریم تاجهت قراردادن سلامت بشربه عنوان محور مقابله با تغییرات آب وهوایی فعالیت کنند.روز جهانی سلامت که همه ساله در7 آوریل برگزار می گردد فرصت خاصی رافراهم می سازد که ازطریق آن می توان توجه جهانی رابه سمت موضوع مهمی که برای سلامت جهانی مطرح است جلب نمود.تاکید روز جهانی سلامت درسال جاری برنیاز به حفاظت ازسلامت دربرابر تاثیرات منفی تغییرات آب وهوایی است. علاوه برتعهدات برای سازماندهی رویدادهای برای بزرگداشت روزجهانی سلامت ،لازم است دراین سال به نحوی برنامه ریزی شود که همه ازموضوعات سلامت آگاه شده وازضرورت دست یابی به اهداف مطلع گردند.هر رویداد وهرصدایی درهر موقعیتی برای دادن انرژی وتعهد جدید لازم دارد تا تغییرات بنیادینی راایجاد کند که سبب تثبیت آب وهوا شده ودرمقابل سختی ها وناملایمات بشررا حفظ نماید.

ما می دانیم که معنای آب وهوای متغیر وبی ثبات برای سلامت چیست.هرساله،طوفان ها،سیل ها،خشک سالی ها،امواج گرم باعث مرگ ده ها هزازنفر درسراسر جهان می شوند. هم اکنون درسراسر جهان ،بیماری های حساس به آب وهوا مانند اسهال ،مالاریا وسوء تغذیه پروتئین – انرژی عامل مرگ سه میلیون نفر به شمار می روند.حتی این اعداد وارقام نمی توانند منعکس کننده تاثیرات غیرمستقیم و ویرانگر تغییرات آب وهوایی برسلامت انسان باشند.تغییراتی که برچرخه غذا ودر دسترس بودن آب سالم دربخش های وسیعی ازجهان تاثیر می گذارد.همه افراد دربرابر این تغییرات آسیب پذیر هستند،اما فقرا بیشتر درمعرض آسیب هستند.

تغییرات آب وهوایی تهدیدی برای پیشرفت ما درمقابله با بیماریهای مرتبط با فقراست ودروسیع تر کردن شکاف بین فقیر وغنی دررابطه با پیامدهای سلامت نقش دارند.طبیعتا این عادلانه نبوده وقابل پذیرش نیست.

اما چه می توان کرد؟باید روشن سازیم که درمحیط زیستی که درحال تغییر سریع است،تنها حیوانات وگیاهان نیستند که به محافظت نیاز دارند،بلکه انسان ها نیزباید حفاظت شوند.نیاز داریم تا دولتمردان ما،سلامت ورفاه بشر را در مرکز سیاست های مقابله با تغییرات آب وهوایی قرار دهند وتلاش های خود را برای حفظ سلامت ازطریق دست یابی به اهداف توسعه هزاره بازنگری کنند.وزرای بهداشت کشورها باید سیاست های سلامت همگانی راتقویت و با چالش های مرتبط با تغییرات آب وهوایی مقابله کرده وجمعیت تحت پوشش خود رامحافظت کنند. مهم تر از همه آن که نیاز است افراد درانتخابات شخصی خود به مواردی توجه کنند که هم سلامت را افزایش داده وهم تغییرات آب وهوایی را کاهش دهد.

روزجهانی سلامت 2008 ،نه تنها موقعیتی برای مشخص کردن بزرگی وابعاد مشکل فراهم می سازد،بلکه برای به کارگیری راه حل های کاربردی کلیه دست اندرکاران راکنار هم می آورد.امید داریم این بسته راهنما به شما کمک کند تا بوانید با سازماندهی واجرای برنامه های مورد نظر-هرنوع برنامه وباهر بودجه ای که دراختیار دارید-بتوانید حداکثر نتیجه را از فعالیت های تان بدست آورید.

تغییرات آب وهوایی واقعیت دارد.فعالیت های بشر،علت اولیه آن است.راه حل برطرف کردن این مشکل نیز تلاش های بشراست. هم اکنون باید با هم اقدام نموده وراه های را برای حفظ سلامت انسان ومردم روی کره زمین بیابیم .تلاش های شما دراین امرسهم خواهد داشت.اجازه دهید روزجهانی سلامت 2008 «حفظ سلامت دربرابر تغییرات آب وهوایی » را رویداد برجسته ای سازیم که زمینه ای را برای اقدام جهانی آماده سازد.

Mohammadi.mohammad javad,heydarmah.fallah,safari.hossein

Isfahan university medical

 Abstract

   Introdaction:The rapid population growth in urban areas along with industrial development has caused increase in consumption of different materials ,thrfore making more solid wastes.This has made sever health and environmental problems ,specially in megacities . If this problems would not be managed properly can lead to big crises in human society.

One of the efficient methods in solid waste management is converting them to compost and using as compost in agriculture.Production of compost from mix refuses because of its physical and chemical composition is an important issue wich requires special consideration.Not considering the standards of compost production and its quality from point of view of pathogenic micro-organisms,biological and toxins specially heavy metals, causes slowing of compost industry procedures.

Method:This research is review one using library method and present documents. While having survey in compost history in the worjd and Iran,different methods of converting biodegradable garbage also were analysed.

Finding:During this survey , we came to know that copost prepared from mixed urban garbage ,because of containing heavy metales,unwanted biological effects and not being economical, has stopped in some countries likeGermany, netherland,Ausria,Swiss and France which are the pioneers of compost production industry with new method to produce compost from planetal refuses separated from beginning.

Discussion&conclusion:Based on the findings of this research,improvement of usual methods of compost production and considering biological compost such as bioreactor method,using rhisobiom fungi ,sulfur oxidant bacteria (thiobacillus) and mixing biodegradable refuse with animal excrements are examples of new methods of compost production with no toxin.

In Iran, we should consider the followings to production of cimpost:

-providing enough fnances for fundamental and practical researches.

-expert and correct works on preparing standard and considering to articles 3 and 6 of solid waste management law.

-providing information and public education for segregation of solid waste products in the site of production.

 Key words:compost,Environment,Mix Refuse,Segregate.

ضرورت بهبود کیفیت و بهینه سازی فرآیندهای تولید کمپوست در ایران

نویسندگان: محمدجوادمحمدی1 ، فلاح حیدرماه2،

2-کارشناس ارشدبهداشت محیط مرکزبهداشت شماره1 دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

 مقدمه :

    رشد بی رویه جمعیت به ویژه در مناطق شهری و پدید آمدن کلان شهرها، تمرکز جمعیتی وموج مصرف گرایی همگام با پیشرفت تکنولوژی موجب تولید مواد زائد جامد متنوع با طیف وسعی در جهان گردیده است، به طوریکه آهنگ رشد آن درهمه کشورها ازجمله کشور ایران به طور چشمگیری درحال افزایش می باشد. مسلما این روند، نتیجه غیر قابل اجتناب توسعه بوده و موجب مصرف بی رویه منابع طبیعی واولیه و خروج میلیون ها تن مواد از چرخه مصرف می باشد.به همین دلیل یکی ازمهم ترین ارکان محیط زیست وبهداست محیط، مدیریت مواد زائد جامد می باشد که شامل مجموعه ای از مقررات منسجم و هماهنگ در زمینه کنترل ، تولید ، ذخیره ویا جمع آوری ، حمل ونقل ، پردازش ودفع آن است. متاسفانه دراکثر کشورهای درحال توسعه توجه مناسب وعلمی به مقوله مواد زائد نشده است که این امر موجب آلودگی های شدید محیط زیست به ویژه درشهرهای بزرگ گردیده است . براساس یک مطالعه جامع توسط سازمان جهان بهداشت ((WHO عدم توجه به جمع آوری ودفع صحیح زباله می تواند32 مشکل زیست محیطی را فراهم نماید که مقابله با آنها به سهولت امکان پذیر نمی باشد. بی تردید برنامه ریزی درجهت دفع صحیح زباله وتوجه به اثرات زیانبارآن بر محیط زیست درهر کشوری یکی از اصول مهم و ضروری در راستای تامین منافع بلند مدت وحرکت درمسیر توسعه پایدار می باشد(1،8) .

 مسلما ماهیت وترکیب زباله در کشورهای مختلف با همدیگر متفاوت می باشد وبستگی کاملی به فرهنگ وسنن ، عادات غذایی ، وضعیت جغرافیایی، اقتصادی وسایر فاکتورهایی نظیر تکنولوژی موجود دریک منطقه را دارد .لذا هر گونه مدیریت وبرنامه ریزی دراین راستا می بایست براساس شرایط موجود محلی انجام گیرد. امروزه همگام با رخدادهای بزرگ فرایند های علمی صنعتی، در زمینه مدیریت مواد زائد نیز تحولات چشمگیری ایجاد شده است وطرح ها وروش های بسیار موثر در مبارزه وخنثی سازی اثرات نامطلوب زباله ها درحال انجام است که مهمترین آن روش بازیافت وتبدیل زباله ومواد قابل تجزیه بیولوژیکی آن به کمپوست وکود آلی است. اما آنچه مسلم است این است که روشهای تلنبار ودفن (Dumping&Landfill) به دلایل ایجاد مخاطرات متعدد زیست محیطی درمنابع آب ،هوا،خاک وغیر قابل استفاده نمودن سطح وسیعی اززمینها،کاربرد خود را درجهان امروزی از دست داده است .هم اکنون بسیاری از کشورهای توسعه یافته بارویکردی هدفمند اقدام به اجرای برنامه های بازیافت از مبدا وتولیدکمپوست اززباله شهری می نمایند .درتولید کمپوست اززباله شهری،اسپانیا17%،هلند5% و آمریکا 3.5% اززباله های شهری خود را به کمپوست تبدیل می نمایند. ژاپن  وسوئد نیز با2.5% وآلمان 1.5% اززباله های خود را درکارخانجات کمپوست فراوری می نمایند(1،2،3،6)

.خوشبختانه طی سالهای اخیر درایران نیز احداث کارخانه های کمپوست از 2واحد به بیش از20 واحد رسیده که این امرنشان دهنده درک مسئولین ومدیران به مقوله های محیط زیست وتوسعه پایدار درکنار صرفه های اقتصادی وجنبه های اشتغال زایی درکشورمی باشد(7).

 مواد و روش‌ها:

    این پژوهش از نوع مروری بوده که به روش کتابخانه ای وبررسی نتایج مطالعات انجام شده درسالهای پس از1990درکشورهای آلمان،هلند،اسپانیاوهند،همچنین طرح های تحقیقاتی انجام شده درداخل کشور واستفاده از مدارک وسوابق موجود درامر روشهای جمع آوری ودفع موادزائد جامد انجام شده است.

براساس گزارشات سازمانهای بین الملل روزانه بین 3.5الی4 میلیون تن زباله درسراسر دنیا تولید می شود که متوسط جهانی موادقابل تجزیه بیولوژیکی درزباله 40% می باشد. درحالی که این مواد درزباله های ایران به طور متوسط60 الی 70درصد می باشد(7،6).

.امروزه تحقیقات نشان می دهد کمپوست حاصل اززباله می تواند جایگزین یک سوم نیاز کودی دربخش کشاورزی ،بدون کاهش عملکرد محصولات باشد.براین اساس، اصلاح خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاک وایجاد مقاوت محصول نسبت به بیماری وآفت های رایج از نکات مثبت استفاده ازکودهای آلی نسبت به کودهای شمیایی می باشد.امااخیرا روشهای تهیه کود کمپوست اززائدات مخلوط شهری به سبب داشتن فلزات سنگین نظیر کادمیوم،سرب وغیره ، تولید بوهای نامطلوب ومسائلی ازقبیل بالا بودن درصد مواد متفرقه ازرونق خوبی برخوردار نمی باشد به طوریکه بسیاری ازکشورهای پیشرفته درصنعت کمپوستینگ نظیر آلمان وهلند، تولید کمپوست رااز زباله مخلوط شهری که درکارخانجات اقدام به جداسازی مواد غیرقابل تجزیه(پلاستیک،فلزات،شیشه وغیره) می نمودند رابه حالت تعلیق درآورده اند. رویکردهای جدید فرایندهای کمپوست سازی ازسال 1990روشن ساخته است که درصورت تفکیک زباله درمبدا تولید،برای تجهیزات فرایند کمپوست بهتر از زایدات مخلوط شهری است.همچنین هزینه تاسیسات کارخانه کمپوست دراین روش نسبت به زباله مخلوط بسیار کمتر بوده وکاهش فلزات سنگین وسایر آلاینده های شیمیایی به نحو چشمگیری میباشد . نتایج مطالعات انجام شده درکشور آلمان نشان میدهد که مقدار کادمیوم وسرب درکمپوست مخلوط،هشت برابر بیشتر از بیوکمپوست می باشد. درطی این مطالعات آلاینده های فیزیکی ازجمله شیشه،پلاستیک ،فلزات ،چرم وغیره درصد ناچیزی را دربیوکمپوست حاصله دارا بوده است. برطبق پژوهش های انجام شده برکمپوست کارخانجات موجود درایران ،مشکل اصلی ازدیدگاه بهداشتی- زیست محیطی، وجود مقادیر زیاد وبالاتر از حداستاندارد فلزات سنگین دراغلب آنها  می باشد. به طوریکه عناصر مس، کادمیوم وروی در کمپوست های تولیدی به ترتیب بیشترین تفاوتها رابا مقادیر استاندارد دارا می باشد(،5،4،1).

 نتایج و بحث :

     براساس نتایج حاصل از مطالعات وطرح های انجام شده درزمینه مدیریت موادزائد جامد، کودهای آلی حاصل از مواد تفکیک شده درمبدا تولید از نظر خواص فیزیکی وشیمیایی نسبت به روشهای تولید کمپوست زباله های شهرکه درکارخانجات تفکیک وبازیافت می شوند دارای مزایای بیشتری می باشند. اهم خواص فیزیکی و شیمیایی بیوکمپوست عبارتنداز:

1- غنی بودن از نظر ترکیبات هوموسی(مواد نیتروژن دار وکربن دار)

 2- وزن مخصوص کمتر وفقدان بودن بوهای ناهنجار

3- قابلیت نگهداری آب باحجم بالا

 4- دارا بودن عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان که تحت عنوان obligo elements نامیده می شوند نظیر بور، روی،منگنز، مولیبدن، مس وکبالت

 5- دارا بودن تعداد کم میکروارگانیسمهای پاتوژن.

باتوجه به استراتژی بازیافت درحفاظت ازمحیط زیست وکاهش تولید مواد زائد غیرقابل استفاده به نظر می رسد تغییر درشیوه های مدیریت مواد زائد درکشوراز دفن مواد زائد به سمت روش های مختلف بیوکمپوست براساس شرایط مختلف محلی و منطقه ای امری اجتناب ناپذیر می باشد که می بایست هرچه سریع تر این موضوع تحقق یابد.

 پیشنهادات:

 1- انجام تحقیقات وبررسی های سیستم های تولید کمپوست براساس شرایط محلی وترکیب فیزیکی زباله تولیدی.

 2- ایجاد فرهنگ تفکیک زباله درمحل تولید ازطریق تولید برنامه های آموزشی براساس ماده6قانون مدیریت پسماند که سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران وسایر رسانه هایی که نقش اطلاع رسانی دارند،همچنین دستگاه های آموزشی وفرهنگی راموظف نموده که جهت اطلاع رسانی وآموزش جداسازی صحیح، جمع آوری وبازیافت پسماندهااقدام وبا سازمانها ومسئولین مربوطه همکاری نمایند ودرتبصره ماده مذکور عنوان نموده که وزارتخانه های جهادکشاورزی ،صنایع ومعدن ، کشور و بهداشت ودرمان وآموزش های پزشکی به منظور کاهش پسماندهای کشاورزی موظفند نسبت به اطلاع رسانی وآموزش روستائیان وتولید کنندگان اقدام لازم رابه عمل آورند. باتوجه به شروع نسبی فعالیتهایی دراین خصوص نیاز است طرح ها وبرنامه های مدون تهیه وتنظیم گردد.

3- الزام دستگاههای دولتی،مدارس وسایر سازمان های خصوصی وکارخانجات به تفکیک زباله در محل.

4- تشویق بخش خصوصی فعالیت وسرمایه گذاری دربخش کمپوست.

5- تهیه وتدوین استاندارد های کود الی درایران براساس ماده 3قانون مدیریت پسماند.

6-انتخاب سیستم های مختلف تولید بیوکمپوسیت ومدیریت موادزائد جامد براساس راهبردها وشرایط مختلف محلی نظیر جمعیت ،تکنولوژی موجود،شرایط اقتصادی،فرهنگی وجغرافیایی

واژه های کلیدی : بیوکمپوست ، محیط زیست ، پسماند مخلوط ، تفکیک

منابع :

1-Tchobanglous.G.2003.Hand book of solid waste management.MacGrowHill.

2-William.f.2002.Compost quality Standard and guidline final report.Newyork state association of recycle.

3-Zurbrugg.C.2005.Decentrialised Composting.Department of water and sanitation .in developing countries.

4- پرورش،عبدالرحیم .حیدریان دانا،ناهید.1385.اهمیت وجایگاه استانداردهای کمپوست درصنعت کمپوست سازی.نهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران،اصفهان.

5- خمیرچی،رمضانعلی واله آبادی،احمد.1385.بررسی بهینه سازی قابلیت تبدیل زباله به کود به روش پشته ای درشهرسبزوار نهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران اصفهان.

 6- پاداش،امین وجوزی ،سیدعلی.1386.استراتژی محلی درمدیریت مواد زائد جامد و پسماندها(مطالعه موردی کشورهای انگلیس وآلمان). سومین همایش ملی روز پاک .مدیریت پسماند وجایگاه آن دربرنامه ریزی شهری.تهران.

7- رساپور،مزدک وهمکاران.1386.مقایسه انواع مختلف سیستم های تولیدی کمپوست ونحوه کارکرد آنها. سومین همایش ملی مدیریت پسماند.تهران.

8-عبدلی،محمدعلی.1372.سیستم مدیریت مواد زائد جامد شهری وروشهای کنترل آن.سازمان بازیافت شهرداری تهران 

آیین نامه ضوابط اجرایی قانون مدیریت پسماندهای پزشکی تشریح شد

کارشناس مسئول پسماندهای ویژه سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اعلام برخی روشهای بی خطر سازی در آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند به این معنی نیست که روشهای دیگر مورد تایید نمی باشد بلکه استفاده از هر نوع زباله سوزی که استانداردهای مطرح شده در این آیین نامه را رعایت کند، مسئله ای ندارد

مهندس سید مسعود ضیا دزفولی در گفتگو با خبرنگار مهر در تشریح  ضوابط آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها، افزود: ضوابط اجرایی مدیریت پسماند پزشکی در تاریخ 19 آبان 86 با همکاری نمایندگان وزارت بهداشت و درمان و سازمان حفاظت محیط زیست تدوین و چندی پیش به تصویب کمیته زیربنایی دولت رسید.

وی افزود: براساس تعریفی که در این آیین نامه برای پسماندهای پزشکی و ویژه مدنظر قرار داده ایم پسماندهای بیمارستانی کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی- درمانی ، آزمایشگاهها و سایر اماکن مشابه می باشند و پسماندهای ویژه بخشی از پسماندهای پزشکی هستند که یکی از خواص خطرناک از قبیل سمی بودن ، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال و یا خوردگی را داشته باشند.

ضیا دزفولی در ادامه این گفتگو با اشاره به تقسیم بندی  پسماندهای بیمارستانی گفت: بر طبق ماده 10 آیین نامه پسماندهای پزشکی شامل پسماندهای عفونی، بخش پاتالوژی یا آسیب شناسی (مانند  نمونه برداری ها از بافت های عفونی ، خون و...)، پسماندهای تیز و برنده، داروهای خطرناک ( مانند داروهای تاریخ گذشته)، پسماندهای سمی، پسماندهای شیمیایی و خطرناک ( مانند مواد ضدعفونی کننده)، پسماندهای دارای فلزات سنگین، ظرف های تحت فشار و پسماندهای پرتوسازی می باشد.

وی ضمن تشریح نحوه تفکیک، بسته بندی و جمع آوری این پسماندها ، تصریح کرد: به استناد ماده 7 قانون مدیریت پسماند، مدیریت اجرایی پسماندهای ویژه بر عهده تولید کننده است و در حقیقت بیمارستانها متولی بی خطر سازی پسماندهای بیمارستانی به حساب می آیند.

کارشناس مسئول پسماندهای ویژه سازمان محیط زیست ، اضافه کرد: یکی از موارد تاکید شده در این آیین نامه ممنوعیت مخلوط نمودن پسماندهای عادی با یکی از پسماندهای شیمیایی، عفونی و رادیو اکتیوی است که بیمارستانها در این خصوص باید دقت لازم را داشته باشند.

وی در ادامه افزود: مسئولیت حمل و نقل پسماندهای بیمارستانی بر عهده وزارت بهداشت و درمان است و این وزارتخانه می تواند به هر نحوی که می خواهد با استفاده از خودروهای تابع شرایط ذکر شده در آیین نامه ، خود  و یا با تفویض اختیار به سازمان دیگر نسبت به حمل پسماندها اقدام کند.

ضیا دزفولی اضافه کرد: یکی از مواردی که در آیین نامه به منظور شناسایی آسان و دقت در انتقال پسماندهای مختلف مد نظر قرار گرفته شده است قرار دادن پسماندها در ظروف مختلف است که بر این اساس برای پسماندهای عفونی ظرفی با رنگ زرد و برچسب شناسایی، برای پسماندهای تیز و بران ظرف زرد با درب قرمز، پسماندهای شیمیایی و دارویی ظروف سفید یا قهوه ای یا استفاده از کسیه های مقاوم با همین رنگ و برای پسماندهای عادی استفاده از کیسه های پلاستیکی سیاه رنگ تعیین شده است.

وی یکی دیگر از موارد مطرح شده در این آیین نامه را نحوه نگهداری از پسماندها عنوان کرد و گفت: پسماندها باید در محلی نگهداری شود که علاوه برعدم دسترسی حیوانات موذی ، زباله دزدان و افراد غیر مجاز در آن، امکان تمیز و ضدعفونی کردن آنها در محل و بارگیری با کامیون و وانت وجود داشته باشد.

ضیا دزفولی اضافه کرد: زمان نگهداری پسماندها در محل نیز از دیگر مواردی است که در این آیین نامه ذکر گردیده است و براساس مصوبه زمان نگهداری پسماندها در مناطق گرم حداکثر 24 ساعت ودر مناطق سرد 72 ساعت می باشد.

وی در خصوص روشهای بی خطر سازی پسماندها نیز گفت: بی خطر سازی پسماندها باید توسط کارخانه هایی که آموزشهای لازم را در این خصوص دیده اند ، انجام گیرد و در روشهای مختلف بی خطر سازی شاخص های مختلفی مدنظر قرار گرفته شده است.

کارشناس مسئول پسماندهای ویژه سازمان محیط زیست تصریح کرد: در روش اتوکلاو زمان، درجه حرارت، فشار، نوع پسماند و نوع ظرف خیلی مهم است و هرکدام از این مقوله ها رعایت نشود پسماند ضدعفونی به حساب نمی آید.

وی اضافه کرد: بر طبق آیین نامه روش ماکروویو نیز برای پسماندهای رادیواکتیو، لاشه حیوانات و قسمتهای بدن و بافت انسانی و اقلام فلزی غیر مصرفی است.

ضیا دزفولی تصریح کرد: در روش زباله سوز مقوله هایی چون درجه حرارت و نحوه دفع خاکستر بسیار مهم است ضمن اینکه خروجی گازها نیز باید براساس استانداردهای مشخص شده باشد.

وی روش محفظه سازی را نیز از دیگر روشهای بی خطر سازی پسماندهای بیمارستانی عنوان کرد و گفت: این روش نیز برای پسماندهای تیز و برنده، پسماندهای شیمیایی و دارویی می تواند مورد استفاده قرار گیرد و در آن باید معیارهایی چون محل دفع پسماندها، عدم نفوذ پذیری آنها به آبهای زیرزمینی و ... مدنظر قرار گرفته شود.

ضیا دزفولی خاطرنشان کرد: البته این روشها به این معنی نیست که روشهای دیگر مورد تایید نمی باشد و استفاده از هر نوع زباله سوزی که  استانداردهای مطرح شده را رعایت کند ، مسئله ای ندارد

منبع: http://majidshimi.blogfa.com/post-29.aspx

شماره تلفن ستاد فوریتهای سلامت محیط در وزارت بهداشت فعال شد

ستاد فوریتهای مرکز سلامت محیط و کار

ضمن تبریک سال نو به استحضار می رساند که ستاد فوریتهای  سلامت محیط به منظور اقدام سریع در شرایط غیرمعمول (حوادث ، بلایا، تخلفات بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای و...) در مرکز سلامت محیط و کار معاونت سلامت وزارت بهداشت تشکیل و فعال گردید ، خواهشمند است در صورت ضرورت با تلفن 09678 تماس حاصل فرمایئد .

دکتر مصطفی غفاری
رئیس مرکز سلامت محیط و کار

http://www.markazsalamat.ir/